Er zijn al veel lovende woorden aan deze tentoonstelling gewijd, maar het kan niet genoeg gezegd worden: Lucas van Leyden en de Renaissance is een must voor iedere kunst- en geschiedenisliefhebber! Ruim 250 schilderijen, altaarstukken, grafieken en tekeningen van Lucas van Leyden (1494-1533) en werken van tijdgenoten uit allerlei musea – Louvre, British Museum, National Gallery, Metropolitan Museum, Rijksmuseum Amsterdam (mede-organisator) en Boymans van Beuningen – zijn voor één keer bij elkaar gebracht in Museum De Lakenhal in Leiden. Blijmakend, Diepzinnig en Verrassend. Zo hoort een toptentoonstelling te zijn.
Blijmakend: Je hoeft maar naar het gerestaureerde, in frisse, lichte en heldere tinten geschilderde topstuk (het enige in Leiden gebleven werk!) van het museum te kijken – ‘Het laatste Oordeel’ – en je wordt helemaal blij. Ik vooral bij het rechterpaneel: hier staat de “dreigende werkelijkheid” uit de middeleeuwen afgebeeld: duivels die mensen in het hellevuur slepen. Wat moeten ze báng geweest zijn! De hel verbeeld als een monster met vlammend vuur in zijn grote muil, daarboven en buiten duivels in de griezeligste varianten met vreemde wipneuzen. Eentje met poten waaronder ijzeren bouten lijken geschroefd; een ander met een extra hoofd ter hoogte van zijn buik, tong uit de bek en een lange sik, die tussen zijn benen hangt…Eeuwen later voor ons geen dreiging maar een lust voor het oog!
Diepzinnig: Op allerlei manieren merk je dat de samenstellers van de tentoonstelling zeer deskundig zijn en hun kennis graag met ons willen delen; via een heldere audiotour, duidelijke inleidende wandteksten en verklarende bordjes bij de objecten. De kunsthistorische context wordt breed uitgemeten zonder dat het verveelt. Daardoor krijg je op allerlei lagen en manieren inzicht in het tijdperk rond 1500, toen Leiden – vanwege de bloeiende lakenindustrie – hét centrum van de kunsten van de Noordelijke Nederlanden was. Dertig rijke families voerden een actief mecenaat: geld en kunst gingen toen vanzelfsprekend samen. Het artistieke talent van Lucas van Leyden als graficus en schilder, maar ook de rol van religie en de betekenis van de afgebeelde Bijbelse verhalen op schilderijen en altaarstukken wordt uitgebreid en bevlogen uitgelegd.
Verrassend: Nooit geweten dat Lucas van Leyden in zijn tijd al als tóptalent gezien werd. En dat hij een eeuw later als voorbeeld diende voor Rembrandt en Jan Steen. Een van de (vele!) hoogtepunten hangt in de zaal met – eveneens – prachtige werken van Albrecht Dürer, die bewonderd werd door Lucas Van Leyden. Het is het enige door Van Leyden geschílderde (in plaats van getekende of gegraveerde) portret: ‘Portret van een 38-jarige man’ uit 1521. Hier zie je waar Rembrandt het licht vandaan haalde: op een ingetogen portret van een man met zwarte muts, met serene blik in de verte kijkend, tegen een mosgroene achtergrond, schijnt het licht van links op zijn wang, mond, hals en hand: onweerstaanbaar en tijdloos.
Hulde aan de integere tentoonstellingsmakers!
Lucas van Leyden en de Renaissance: t/m 26 juni te zien in Museum De Lakenhal in Leiden.
Hallo Metjannemarie,
Het leuke van uw blogs is steeds het doorlinken naar de schilderijen die genoemd worden.
Dat is het voordeel boven een krant, dat je (ik) kan doorbladeren naar alle plaatjes die genoemd worden.
Als kolorist trof mij bij het portret van een 38 jarige man het koloriet: warm en vol en toch fris en helder. Ja, Dürer zit er ook in. Nooit geweten moet ik bekennen dat Van Leyden zo’n groot kunstenaar was.
Beste Julia, Dank voor je reactie en leuk te lezen dat je ook zo verrast bent!
Bedankt voor het verslag van van der Leyden.
ik vroeg me af of deze schilder ook ter plekke schilderijen heeft gemaakt met het thema lakense stoffen of wol.Of was die thematiek te profaan voor die tijd ?
Ik ga er zeker heen .
met vriendelijke groet,
de heer van den Broek.
Beste heer Van den Broek, Graag gedaan (verslag). Geen idee of hij lakens en stoffen als thema op zich had, misschien inderdaad te werelds, maar je ziet het indirect wel in de kledij die de personages dragen.
Ik zag in Eindhoven het affiche van de tentoonstelling nadat ik de blog had gelezen en het frappeerde me dat de uitsnede ook de duivelse voorstelling was met een tafereel uit de hel en heel eng een persoon (?) met één grote afhangende borst als een uier met 1 tepel..brrr.en eng tandjes en alles…Was van der Leyden vóór of na Jeroen Bosch?
Beste Isabelle, Inderdaad een heel enge duivel die je beschrijft, die staat ook op het genoemde rechterpaneel van ‘Het laatste Oordeel’. Jeroen Bosch is van ca. 1450 tot 1516, dus 44 jaar eerder geboren dan Lucas van Leyden. En inderdaad: op Wikipedia staat “In de Noordelijke Nederlanden is zijn (Jeroen Bosch) invloed merkbaar in werken van onder meer Lucas van Leyden”.
Hoi Jannemarie,
Je bent zo enthousiast over deze tentoonstelling dat ik er gisteren met een vriendin ben geweest. Ik deel nu ook je enthousiasme. Indrukwekkend en wat jammer dat Lucas van Leyden al op 40-jarige leeftijd is overleden. Verder vond ik de audiobegeleiding perfect.
Een hartelijke groet,
Elly van Hedel
Beste Elly, Dank voor je aardige reactie! En inderdaad jammer van zijn vroege dood…
Beste Jannemarie,
Wat een goed stuk over deze mooie tentoonstelling! Ik sluit me aan bij m’n voorganger dat het erg stimuleert om hier naar toe te gaan. Dat Leiden, m’n geboortestad, zo’n invloedrijke rol heeft gehad, is nieuw voor me. Ik blijf graag op de hoogte van je pennevruchten:).
Met hartelijke groet,
Yvonne Kroon
Beste Yvonne, Bedankt voor je enthousiaste reactie, en leuk om te lezen dat Leiden nog verrassingen voor je in petto heeft!
Tot wanneer is de tentoonstelling ?
Beste Froukje, tot en met 26 juni a.s., dus je hebt nog wel even…
Hallo Jannemarie , ik heb aan de wand 2 kleurkopien hangen
van Lucas v Leiden een Madonna met kind, en het linkerpaneel van het drieluik een erg intrigerend paneel wat wilde hij ons zeggen
over zijn idee van de Hemel,in de gang hangt een prent van een
groep mannen in een landschap,ik denk dat ik nooit een mooiere
tekening heb gezien,bedankt voor het mij herinneren,frederik.
Beste heer Schotte, Wat leuk om te lezen dat u zo’n groot liefhebber bent van Lucas van Leyden. Maar vooral ook fijn dat u van zo dichtbij iedere dag kunt genieten van zijn werk! Hartelijke groet, Jannemarie