Ik weet het nog goed: tekenen in de kleuterklas van de Montessorischool in Eindhoven, bij zuster Basil. De zware, blauwglanzend metalen vormen – een driehoek, klaver of cirkel. Nog steeds kan ik het onberedeneerbare geluksgevoel oproepen dat verbonden was met die vormen. Erbovenop een kleine, uitstekende knop, waarmee je de vorm kon vasthouden. Zodat die lekker stevig op het papier bleef liggen, terwijl ik met een kleurpotlood de vorm omtrok. Waarna ik de vorm lijntje voor lijntje voor lijntje langzaam opvulde. Een precisiewerkje dat geduld en concentratie vergde.
Hier moest ik aan denken toen ik vandaag de wandgrote potloodlijntekeningen van Robbie Cornelissen (Utrecht, 1954) zag in de tentoonstelling ‘Studio Vertigo‘ in het Centraal Museum in Utrecht. De grootste tekening meet maar liefst 4.40 meter hoog bij 17 meter breed. Samen met kunstacademiestudenten werkte Cornelissen gedurende de tentoonstelling (start 11 maart jl.) aan dit project. Doel van het museum was toeschouwers inzicht te geven in “…het onderzoeksbestaan van de kunstenaar”. Omdat de tentoonstelling over een paar dagen is afgelopen, zag ik niet het proces – ‘work in progress’ – maar het eindresultaat: een dondergrijs vlak, bij nadere beschouwing bestaande uit een grillig en toch samenhangend geheel van horizontale potloodlijnen, op sommige stukken stiekem afwijkend – in golvende lijnen – van het stramien.
Een indrukwekkend eindresultaat, maar er valt minstens zoveel te beleven aan de overige tekeningen, de filmpjes (‘bewegende tekeningen’) en installaties. Prachtig is het ‘Pueblo Bonito’ (2008), waarin een dorp weergegeven wordt in de vorm van één groot object van kleinere aaneengeschakelde gebouwen met afgeronde hoeken, bijna als ware het jaren ’50 meubels. Het immense ‘The Waiting Room’ bevat ‘Escheriaanse’ elementen, waardoor je verdwaalt in de ruimte. Ontroerend is het filmpje ‘De jongen’ uit 1998, over een zwarte hond op hoge poten en een witte jongen, die op ingenieuze wijze verandert in een zwarte jongen met een witte hond. En andersom. Want het filmpje herhaalt zich eindeloos heer en weer. De talloze tekeningen (150?) waaruit het filmpje is opgebouwd, hangen stuk voor stuk aan de muur, zodat je kunt volgen hoe het is opgebouwd. Zó precies. Zó geduldig. Zó lief.
En daarmee kom ik weer terug op mijn kleuterschool. De school die les gaf in de geest van de Italiaanse arts en pedagoog Maria Montessori (1870 – 1952). Altijd heb ik me afgevraagd hoe zo’n onnoembaar geluksgevoel kon ontstaan bij het zien en voelen van die eenvoudige vormen. En pas nu lees ik op de site van een huidige Montessorischool : “Het materiaal ziet er aantrekkelijk uit en lokt door glans, kleur en harmonische vorm om door het kind opgepakt te worden. Maria Montessori noemt het de ‘stem der dingen’. Vooral het esthetische gevoel van het kind wordt hierdoor bevorderd”.
Kunstenaar Robbie Cornelissen zou een Montessorikind geweest kunnen zijn. Hij zegt in een lezing:
“In mijn tekeningen ben ik op zoek naar mijn eigen geheugen, naar dat wat in mij opgeslagen ligt, ik dwaal rond in mijn eigen lichaam en geest, af en toe een pakketje openend, ik breng zo af en toe wat uit het reservaat naar buiten. Dat is ook de zin van tekenen voor mij – een techniek of werkwijze die dit gebied van de vergeten herinnering voor me opent. Een andere vorm van kennis.”
‘Studio Vertigo’ is nog te zien tot en met zondag 29 mei in het Centraal Museum in Utrecht.
Een mooie tekst die inzoomed op de rol van het kind in ons allen.
Tijdens het werken aan de grote (lijn)tekening in het Centraal Museum, de eerste zes weken van de tentoonstelling, heb ik vele kleine en grote mensen gezien die tijdens het trekken van de 17 meter lange lijnen in diepe concentratie of luchtig zwevend iets moois in zichzelf naar boven haalden.
Deze performance ging steeds meer over in een verbond met de bezoekers. Het maken van de tekening was het hart van de tentoonstelling en het tekenen de universele taal die we allen in ons dragen. Dank voor je mooie tekst….robbie cornelissen
Beste Robbie, Dank voor je uitgebreide beschrijving en uitleg van de betekenis van de performance…Ik hoop dat je ons nog veel laat genieten van je intrigerende werken en interessante projecten. Succes! Hartelijke groet, Jannemarie
Beste Jannemarie,
Als Robbie zelf al heeft laten weten het een mooie tekst te vinden, dan kan ik daar natuurlijk onmogelijk tegenin gaan… ;-) Maar inderdaad: prachtig! Mooie promo voor het laatste weekend van de tentoonstelling en heel attent dat je het ons hebt laten weten.
Groet,
Manou
Graag gedaan, Manou, en hopelijk komen er nog veel last-minute bezoekers dit weekend!
Mooie tekst Jannemarie, en een fraai lichtvoetig vergelijk met het Montessori. Overigens leuk om te weten, ik ben een enorme fan van het Montessori onderwijs. Mijn kinderen doorlopen zowel PO als VO Montessori onderwijs. Ik ben nog meer gegrepen door het Freinet onderwijs. Maar dat was destijds niet in Tilburg. Theo Thijssen in Utrecht is een echte Freinet School.
Hartelijks en dank voor je fijne tekst, Edwin
Beste Edwin, Leuk om te lezen dat je – als directeur van het Centraal Museum en samensteller van deze expositie – fan van het Montessori bent (Freinet ken ik niet). Hartelijk dank voor je reactie!