RCE: mekka van kennis en schoonheid

Onlangs was ik bij een kennismiddag – ik las kennismákingsdag –‘roerend en onroerend erfgoed’ bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), onderdeel van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Toegegeven; het klinkt wat cryptisch – roerend (“roerend eens”)?, onroerend (ontroerend)?, erfgoed? – dus met zekere scepsis (saai & droog) toog ik naar Amersfoort.

Al snel werd mijn scepsis gelogenstraft, te beginnen bij aankomst in het gebouw uit 2009: wat een prachtig glazen en transparante huisvesting ontworpen door de Spaanse architect Juan Navarro Baldeweg! Zo mooi, dat er ook rondleidingen voor publiek georganiseerd worden. Maar ook de kennismarkt – op papier met ondoorgrondelijke onderwerpen (‘waardestelling’, bouwfysica’, ‘publieksparticipatie’, ‘veiligheid’) was in de praktijk een levendig geheel van kraampjes waarachter medewerkers met passie vertelden over hun vak.

Ook de plenaire lezingen door vakgenoten waren aansprekend. Een actuele en mooie verzameling van kennis en schoonheid: discussies, verhalen, foto’s en filmpjes over onder andere historische molens, installatiekunst van Jean Tingely en onderzoek naar klimaatbeheersing voor behoud van kwetsbaar Chinees behang in Museum Oud-Amelisweerd, waar de Armandocollectie gehuisvest wordt.

Éen project licht ik hier graag uit, omdat het een mooi voorbeeld is hoe wij – ‘het publiek’- deel uit kunnen uitmaken van het behoud van ‘ons’ cultureel erfgoed.

Met het project “Help Wandkunst Opsporen” probeert het RCE wandkunst uit de jaren 1945 -1965 – ramen, mozaïeken, wandschilderingen en kunstwerken die in of op muren gebouwd zijn – met behulp van publiek te achterhalen en te behouden. Volgens de projectmedewerkers wordt deze kunst niet op waarde geschat, is het amper onderwerp van kunst- en architectuurhistorici en wordt er niet over gepubliceerd. Bovendien is deze kunst ‘onroerend’ oftewel: niet (makkelijk) te verplaatsen en daardoor ook minder makkelijk toegankelijk voor het grote publiek.

Gevaar dreigt dat deze wandkunst verdwijnt en kunstenaars in de vergetelheid raken, omdat veel panden uit deze periode afgebroken worden,tenzij ze een monumentale status krijgen of een nieuwe functie door de herbestemming van het gebouw.Vandaar het lofwaardige initiatief publiek te betrekken, deelgenoot te maken en bewust te maken van de waarde van dit cultureel erfgoed. Overigens verwacht ik dat deze wandkunst heel snel aan populariteit gaat winnen, net als de woningbouw eind jaren ’50 – begin jaren’60 – op Gerrit Rietveld geïnspireerde doorzonwoningen met ijzeren raamkozijnen en veel licht.

Met de citaten “Niets is zo veranderlijk als een monument” (Fons Asselbergs, voormalig Rijksadviseur Cultureel Erfgoed) en  “Er is niets wat ís, maar alles wórdt altijd” (Plato’s Panta Rei) vatte een senior projectleider in zijn lezing de kern van het huidige debat binnen de RCE krachtig samen.

Mijn kennismiddag werd een kennismákingsdag: met medewerkers die bevlogen laten inzien wat ons allen aangaat: nadenken over de keuzes in behoud en beheer of juist het bewust laten verdwijnen van al het moois dat in de loop der eeuwen door mensen is gemaakt – van molens, kerken, kastelen en boerderijen tot schilderijen, installaties, wandkunst en interieurs. Een discussie én praktijk waar we met zijn allen zorg voor (zouden moeten) dragen.

Aanmelden van wandkunst tussen 1945-1965 kan via de website HelpWandkunstOpsporen.nl

Rondleidingen door het gebouw in Amersfoort zijn op vrijdag 15 juni, 20 juli, 17 augustus, 21 september, 19 oktober en 16 november 2012 om 14.00 uur en duren 75 minuten.