Even was er de aarzeling, zal ik gaan of niet? Misleid door het feit dat ik 20 jaar geleden de grote Rembrandtexpositie in het Rijksmuseum al gezien had. Dat ik daarna nog vaak werken van Rembrandt van Rijn zag. Meest recent nog twee portretten in het Mauritshuis. Dat ik inschatte maar 10 schilderijen niet te kennen. Dat ik als voormalig marketing museummedewerker maar al te goed wist wat een publiciteitsbudget van een half miljoen vermag. En dat ik daar dus niet gevoelig voor was.
Gelukkig was er iets in me dat zei er toch naartoe te gaan en wel zo snel mogelijk! Mijn bezoek afgelopen zaterdag, de eerste, drukbezochte zaterdag sinds de opening, zal dan ook niet mijn laatste zijn. De’bekende’ werken van Rembrandt (welke zijn dat niet?) – De Joodse Bruid, de Staalmeesters, Badende vrouw – laten zich steeds opnieuw bekijken. Van verveling is geen sprake, zeker bij deze expositie niet, waarin geschilderde portretten in de laatste jaren van Rembrandt centraal staan. In tegenstelling tot twintig jaar geleden, waarvan ik me vooral veel Bijbelse vertellingen herinner, voor mij toen minder toegankelijk.
Hoewel Simon Schama in de prachtige documentaire ‘Masterpieces of the late years’ (AVRO’s Kunstuur 15 februari jl. ) streng stelde dat Rembrandt niet “aan emoties deed”, laten de emoties zich in deze tentoonstelling bij uitstek van de door hem geportretteerden aflezen. Voor mij een nieuwe laag over de eerdere ontdekkingen in zijn werk: zag ik voorheen vooral het sterke spel van licht en donker (“waar hangt die lamp gericht op het schilderij?”) en de modern-abstracte wijze van verfbehandeling (dikke lagen, grove vegen, enkele streken), nu zag ik hoe waarachtig Rembrandt emoties in portretten weergeeft.
Jan Six en de Staalmeesters trots, de stervende Lucretia uit Minneapolis wanhopig, de man van de Joodse Bruid verliefd, de jonge ouders gelukkig, Batseba aarzelend, zijn zoon Titus op een minuscuul etsje dromerig. Maar bovenal de oude Rembrandt zelf. Kijk naar het zelfportret met twee cirkels dat gebruikt is als leadbeeld van de tentoonstelling: ondanks alles – hij verloor zijn twee echtgenotes, kinderen, zijn huis – vermoeid en kwetsbaar, maar ongeslagen sterk, bewust, zelfverzekerd.
Wellicht bedoelt Schama juist dít als grote kracht van Rembrandt: dat wat wij van zijn portretten kunnen maken. De ruimte die Rembrandt biedt om onze eigen invulling te geven, onze eigen ontmoetingen te koesteren met deze bijzondere mensen die nog lang in je hoofd nazinderen, en die vragen om opnieuw te komen en te ontdekken, te ‘ontmoeten’ in de ware betekenis van het woord. Verf op doek worden mensen van vlees en bloed, kennissen en vrienden uit ons eigen leven. Mijn advies: ga nu!
Late Rembrandt, t/m 17 mei 2015 in Het Rijksmuseum
Rembrandts late leerlingen, t/m 17 mei 2015 in Het Rembrandthuis
Na het lezen van je bericht heb ik besloten ook toch te gaan , ondanks ook voor mij eerdere tentoonstellingen.
Ik kan me nu al verheugen op de smartelijke lucreatia en de zelfportretten. Je hebt gelijk: of het nu mag of niet speelt voor mij geen rol, ik kan me makkelijk laten meeslepen door het emotionele verhaal bij Rembrandt. Zoals ik graag aan buitenlanders die ik meeneem laat zien hoe coulissenachtig diep de Nachtwacht is door de schaduwen, zal ik ook hier een ongekende rijkdom tegemoet kunnen zien.
Beste Lotarine, Dank voor je reactie, ben nu opnieuw weer nieuwsgierig naar de Nachtwacht…die heb ik zaterdag overgeslagen. Wens je een mooi bezoek aan deze tentoonstelling, hoor graag nog van je hoe je het ervaren hebt! Hartelijke groet, Jannemarie