Jan Sluijters en Abraham Bloemaert: last-minute tips!

Graag tip ik hier twee exposities die nog maar een paar dagen – tot en met zondag 5 februari 2012 – te zien zijn: ‘Het allerbeste van Jan Sluijters’ in Singer Laren en ‘Het Bloemaert-Effect in het Centraal Museum in Utrecht.

Er gingen mij al meer dan 100.000 bezoekers voor, dus nog een geluk dat de rij bij de kassa van de ‘wegens succes verlengde’ tentoonstelling ‘Het allerbeste van Jan Sluijters’ in Singer Laren niet al te lang was. Een prachtige tentoonstelling met 80 kleurrijk geschilderde portretten, landschappen, stadsgezichten en stillevens, waarin Jan Sluijters (1881-1957) neergezet wordt als aanjager van de moderne kunst in Nederland. Zijn reis naar Parijs – hij was er in 1906 – speelde een sleutelrol. Hij ontwikkelde samen met Mondriaan en Leo Gestel het Nederlandse luminisme (spelen met licht) geïnspireerd op werken van Gauguin, Seurat, Toulouse Lautrec en de Nederlandse, in Parijs woonachtige, Kees van Dongen. Een mooi voorbeeld is ‘Het Bal Tabarin’ uit 1917, een enorm groot doek waarop een Parijse nachtclub met dansende mensen onder talloze, schitterende lichtjes losjes neergezet is. Licht speelt letterlijk een rol bij ‘Het Koningsplein te Amsterdam bij avond’ uit 1925, met een verlichte tram, lichtreclame, verlichte etalages en wolkenlucht met maan. Maar ook in zijn landschappen, bijvoorbeeld ‘Larens landschap met oktoberzon’ uit 1910 weet hij  weergaloos de weemoedige sfeer van een late herfstzon met lange schaduwen te treffen. Om maar niet te spreken van zijn vele (vrouwen)portretten, waar hij misschien wel het meest bekend om is geworden. Van lief  op ‘Kinderslaapkamer’ uit 1910 en ronduit sensueel op ‘Vrouwelijk naakt op sofa’ uit 1919 tot zó meedogenloos streng op ‘Portret van Annie Boucke’ uit 1925, dat ik er om moest lachen.

Uit een heel andere tijd is de overzichtstentoonstelling ‘Het Bloemaert-Effect’ in Centraal Museum Utrecht met 47 schilderijen en 48 werken op papier van de Utrechtse kunstenaar Abraham Bloemaert (1566-1651). Zijn schilderijen worden vaak voorafgegaan door studies op papier, die in de expositie op speelse wijze gepresenteerd worden op tafels die her en der in de zalen staan. De schilder wordt wel de ‘Rubens van het Noorden’ genoemd. Ook hier wulpse, ja soms bijna erotisch-Bijbelse taferelen van voluptueuze naakte vrouwenlichamen, met smachtende blik naar de kijker (schilder?) of met een naakte man aan de vrouwenborst. Maar de meeste indruk maakte op mij de stofuitdrukking van het gewaad van een personage rechts vooraan op het grootste doek in de eerste zaal – De aanbidding van de drie koningen uit 1624: het rood, oranje-geel, goudbrokaat, fluweel, de dieptewerking en schaduw zijn onovertroffen. Het origineel – de kazuivel die wellicht als voorbeeld heeft gediend voor de schilder – is eveneens in de tentoonstelling te zien. De schilderijen (het zijn er twee met dezelfde voorstelling) behoren tot de topstukken uit de collectie van het Centraal Museum en zijn alleen daarom al een last-minute bezoek aan de expositie waard.

‘Het allerbeste van Jan Sluijters’, Singer Laren , t/m 5 februari 2012
‘Het Bloemaert-Effect’, Centraal Museum Utrecht, t/m 5 februari 2012. De tentoonstelling is van 24 februari t/m 28 mei 2012 te zien in het Staatliches Museum in Schwerin (Duitsland).