Hollandse Meesters in Madrid

Dat hebben de Spanjaarden toch maar knap voor elkaar; musea als het Prado, Thyssen Bornemisza en Reina Sofia boordevol topkunst, waaronder veel Hollandse en Vlaamse Meesters. Ondanks waren we in Madrid om ‘De tuin der lusten’ (1500) van Jeroen Bosch (‘El Bosco’) te zien. Tijdens een bezoek, jaren geleden, aan het Jeroen Bosch-Art Center in Den Bosch ontdekten we dat veel originelen in het Prado hingen. Nu kwam het er dan eindelijk van, en hoe!

Bij binnenkomst in de Jeroen Boschzaal springt De Tuin der Lusten eruit: de lucht en het water op het grote middenpaneel zijn helderblauw; het lichtgroen van het grasveld en het roze van de surrealistische sculpturen steken er fel tegen af. Details zijn zó scherp geschilderd dat je verdrinkt in de duizelingwekkende taferelen van blote mannen en vrouwen, rare vogels, enge duivels, vreemde voorwerpen waaruit griezelige figuurtjes kruipen, een kussend varken met een zwart-witte nonnenkap,  vissen, fruit, verleiding en verderf, een blauwachtig gebergte op de achtergrond; een gouden stoel op hoge poten, waarop een vogelachtig behaard wezen met gouden bolkroon mensen eet, en vanonder de stoel via een glazen bol weer ‘uitpoept’. Hoe moet dat geweest zijn, leven rond 1500? Eng! Eng! Eng! Surrealisten als Yves Tanguy en Salvador Dalí zullen hier absoluut met bewondering naar gekeken hebben. En hoewel het al meer dan 500 jaar oud is, had het gisteren geschilderd kunnen zijn. Zo tijdloos en fris…

Een ander hoogtepunt, waar ik van ‘schrok’ zo mooi, zag ik in het Thyssen Bornemisza: twee kleine, houten paneeltjes, waarop links de aartsengel en rechts Maria afgebeeld staan in oplichtend witte tinten op een zwarte achtergrond. Zo fijn geschilderd met trompe l’oeil effecten, dat het nét twee marmeren beeldjes lijken…The annunciation diptych, uit ca. 1433-1435 van de hand van de Vlaamse Meester Jan van Eyck.

En dan heb ik het nog niet eens over die andere Hollandse en Vlaamse Meesters, zoals De Kruisafneming van Rogier van der Weyden, twee Rembrandts (Judith en zelfportret), Pieter Brueghel (Triomf van de dood), een portret uit 1496 van een jong meisje door Juan de Flandes (Jan van Vlaanderen), de vele Ruijsdaels, Nicolaas Maes, Frans Hals, Van Gogh, Rubens, Van Helt Stockade, maar ook een – mij tot dan onbekende – Jan de Beer. En – van recenter datum – Willem de Kooning’s ‘Red man with moustache‘ (bijna als abstract-moderne tegenhanger van de Tuin der Lusten), Piet Mondriaan en Marcel Broodthaers.

Natuurlijk waren in Madrid ook de Spaanse meesters in volle glorie te bewonderen: Picasso voorop met de weergaloze Guernica, maar ook Goya met Saturnus die een van zijn zonen opeet, El Greco (“De Griek”) met zijn grillige, langgerekte bijbelse figuren; Velásquez met het familieportret van Philips IV met in het midden een blond meisje in witte hoepeljurk, dat zelfverzekerd de schilder (ons) aankijkt, en Zurbarán met prachtige, ingetogen stillevens, zoals het lieve lammetje dat staat voor het Lam Gods. En dan ook nog eens vele werken van Dali, Christo en Miro.

En zo kan ik nog wel even doorgaan. Vergeet vooral ook niet de vroege portretten van Memling, Rafaël, Dürer en anonieme Duitse schilders, Fra Angelico, Caravaggio, Manet, Bonnard, Gauguin, Magritte, Chagall, Bacon, Freud, Man Ray, Lichtenstein. En – mijn ‘bloggenoten’  Eugene Smith, Alexander Calder (in de binnentuin van Reina Sofia) en Lucas van Leyden.

Madrid behoort wat mij betreft tot de absolute top als het gaat om intense, onvergetelijke kunstervaringen!

Prado : o.a. Jeroen Bosch, Goya, El Greco, Velasquez, Zurbarán, Memling, Rogier Van der Weyden, Brueghel.

Thyssen Bornemisza: o.a. Rembrandt, Ruysdael, Dürer, Van Eyck, Lucas van Leyden, Bonnard, Manet, Gauguin, De Kooning, Freud, Bacon.

Reina Sofia: o.a. Picasso, Miro, Dalí, Magritte, Manet, Chagall, Alexander Calder, Broodhaers, Man Ray, Lichtenstein.